Rachunek przepływów pieniężnych (zwany także sprawozdaniem z przepływów pieniężnych lub cash-flow z języka angielskiego) jest jednym z elementów sprawozdania finansowego. Obowiązek jego sporządzania regulują przepisy poszczególnych krajów. W Polsce podlegają mu wszystkie jednostki, których sprawozdanie finansowe podlega badaniu.
Budowa rachunku przepływów pieniężnych
Cash flow pokazuje przepływy pieniężne w podziale na trzy podstawowe grupy:
Przepływy pieniężne z działalności operacyjnej
Działalność operacyjna jest to podstawowa działalność przedsiębiorstwa. Jest to przede wszystkim działalność polegająca na produkcji i sprzedaży produktów lub usług klientom.
Dzięki wyodrębnieniu tej grupy jako pierwszej w rachunku przepływów pieniężnych uwidoczniona jest skuteczność przedsiębiorstwa w generowaniu przepływów pieniężnych z działalności podstawowej, bez uwzględnienia transakcji mających charakter jednorazowy (jak sprzedaż lub zakup środków trwałych) lub niezwiązanych z podstawową działalnością, takich jak przepływy związane z finansowaniem przedsiębiorstwa lub jego działalnością inwestycyjną. Do przepływów z działalności operacyjnej zalicza się przede wszystkim:
- Przepływy ze sprzedaży dóbr i usług,
- Wypływy z tytuły zapłaty dostawcom za dostawy towarów i materiałów,
- Wypłaty wynagrodzeń dla pracowników,
- Wypływy z tytułu podatków i opłat.
Przepływy pieniężne z działalności inwestycyjnej
Przepływy pieniężne z działalności inwestycyjnej to przede wszystkim:
- Zakup i sprzedaż środków trwałych,
- Udzielanie pożyczek oraz otrzymywanie ich spłat,
- Zakup i sprzedaż udziałów i akcji innych podmiotów gospodarczych.
Przepływy pieniężne z działalności finansowej
W tej sekcji znajdują się jedynie przepływy pieniężne związane z finansowaniem przedsiębiorstwa, czyli przede wszystkim:
- Przychody z emisji udziałów i akcji,
- Przychody z emisji papierów dłużnych,
- Wypływy z tytułu wypłaty dywidend,
- Wypływy z tytuły wykupu akcji własnych przedsiębiorstwa,
- Wypływy z tytułu spłaty pożyczek i kredytów.
Zależnie od zastosowanych standardów rachunkowości oraz polityki rachunkowości firmy, klasyfikacja przepływów może być różna. Na przykład według IFRS odsetki od zaciągniętych przez firmę pożyczek wykazywane są w przepływach z działalności operacyjnej, podczas gdy zgodnie z polską Ustawą o Rachunkowości powinny one być wykazywane w przepływach z działalności finansowej.
Pełne wzory rachunku przepływów pieniężnych według polskiej Ustawy o Rachunkowości przedstawiamy tu:
- Rachunek przepływów pieniężnych (metoda pośrednia)
- Rachunek przepływów pieniężnych (metoda bezpośrednia)
W związku z tym, że w przedsiębiorstwie mogą zachodzić procesy nie mające bezpośredniego wpływu na przepływy finansowe, a jednak wywołujące znaczące zmiany w majątku przedsiębiorstwa, są one z reguły dla kompletnego obrazu wykazywane w informacji dodatkowej. Mogą to być między innymi:
- Umowy leasingowe,
- Zamiana zobowiązań na udziały,
- Obrót barterowy,
- Zapłata za zobowiązania aktywami niepieniężnymi,
- Zapłata udziałami w przedsiębiorstwie.
Metody przygotowania rachunku przepływów pieniężnych
Występują dwie metody przygotowywania rachunku przepływów pieniężnych: metoda bezpośrednia i metoda pośrednia. Obie metody są sobie równoważne i dają takie same wyniki.
Metody te różnią się jedynie sposobem przedstawienia przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej. Pozostałe przepływy pieniężne przedstawione są jednakowo.
Metoda pośrednia jest w praktyce wykorzystywana znacznie częściej niż metoda bezpośrednia.
Metoda bezpośrednia
Metoda bezpośrednia polega na zaprezentowaniu poszczególnych grup rzeczywistych wpływów i wydatków pieniężnych. W przypadku tej metody w przepływach z działalności operacyjnej wykazuje się przede wszystkim:
- Wpływy ze sprzedaży
- Wypływy z tytułu dostaw i usług
- Wypływy z tytułu wynagrodzeń
- Wypływy z tytułu podatków i opłat
Metoda ta uważana jest za przedstawiającą więcej informacji na temat zdarzeń, które zaszły w przedsiębiorstwie w ciągu danego okresu sprawozdawczego. Dzięki pogrupowaniu przepływów ze względu na ich źródło pozyskania i cel wydatkowania pozwala ona znacznie skuteczniej prognozować przyszłe przepływy pieniężne przedsiębiorstwa.
Metoda pośrednia
Metoda pośrednia polega na wyjściu z zysku netto (lub według niektórych standardów od zysku z działalności operacyjnej) i dokonaniu odpowiednich korekt tak, aby wyeliminować wszystkie elementy, które wpłynęły na wynik finansowy a nie miały charakteru pieniężnego.
- Podstawowe zasady dokonywania korekt są następujące:
- Zmniejszenie niepieniężnych aktywów bieżących jest dodawane do wyniku finansowego.
- Zwiększenie niepieniężnych aktywów bieżących jest odejmowane od wyniku finansowego.
- Zmniejszenie zobowiązań jest odejmowane od wyniku finansowego.
- Zwiększenie zobowiązań jest dodawane do wyniku finansowego.
- Koszty nie mające odzwierciedlenia w odpływie środków pieniężnych są dodawane z powrotem do wyniku finansowego (np. amortyzacja za dany okres).
- Przychody nie mające odzwierciedlenia w przepływach finansowych są odejmowane od wyniku finansowego.
Zależnie od zdarzeń, które miały miejsce w przedsiębiorstwie, konieczne mogą być różne szczególne korekty.
Metoda pośrednia jest znacznie mniej informacyjna z punktu widzenia przedstawienia procesów, jakie zaszły w przedsiębiorstwie. Lepiej natomiast pokazuje związek pomiędzy rachunkiem wyników a przepływami pieniężnymi, rozkładając wynik na elementy i pokazując, które z transakcji na niego wpływających nie mają charakteru pieniężnego.
Zastosowanie rachunku przepływów pieniężnych
Rachunek przepływów pieniężnych, obok bilansu i rachunku wyników, jest źródłem informacji o kondycji finansowej przedsiębiorstwa. Rachunek wyników i bilans bowiem, pomimo dużej wartości informacyjnej, posiadają pewne słabości. Obie te części sprawozdania finansowego są sporządzone zgodnie z zasadą memoriału oraz zawierają wiele wartości szacunkowych, takich jak rezerwy, odpisy aktualizujące, wyceny, przyjęte stawki amortyzacyjne itp., przez co są podatne na manipulacje i zniekształcenia oraz mogą ukazywać mylny obraz z punktu widzenia płynności przedsiębiorstwa.
Rachunek przepływów pokonuje tą niedogodność dzięki temu, że pokazuje jedynie rzeczywiście zaistniałe w przedsiębiorstwie przepływy środków pieniężnych w danym okresie (jest sporządzony metodą kasową). Uzupełnia on więc wiedzę użytkowników sprawozdania finansowego o elementy nie pokazane w rachunku wyników i bilansie. Cash flow ma na celu przede wszystkim:
- Dostarczenie informacji na temat płynności i wypłacalności przedsiębiorstwa,
- Dostarczenie dodatkowej informacji na temat zmian wielkości bilansowych (szczególnie w przypadku cash flow przygotowanego metodą pośrednią),
- Usunięcie niedogodności w porównywaniu wyników firm poprzez wyeliminowanie różnic wynikających z zastosowania różnych standardów lub polityk rachunkowości,
- Jest podstawą do projekcji przyszłych przepływów pieniężnych.
Więcej na temat analizy rachunku przepływów pieniężnych możesz się dowiedzieć z naszego kursu analizy finansowej, a w szczególności z sekcji:
Podmioty korzystające z cash flow
- Potencjalni kredytodawcy w celu uzyskania czytelniejszego obrazu przedsiębiorstwa przed podjęciem decyzji o jego finansowaniu.
- Potencjalni inwestorzy w celu oceny kondycji przedsiębiorstwa oraz oceny jego zdolności do generowania przepływów pieniężnych w przyszłości.
- Kontrahenci w celu oceny ryzyka udzielenia przedsiębiorstwu kredytów kupieckich oraz w celu ustalenia wysokości limitów kredytowych.