Koszty działalności operacyjnej
Koszty działalności operacyjnej, zawierają wszystkie koszty operacyjne poniesione przez spółkę w ciągu danego okresu obrachunkowego i są podzielone według rodzajów.
Amortyzacja
Amortyzacja jest kosztem szacunkowym, wynikającym ze zużycia środków trwałych, czyli np. maszyn, pojazdów, budynków, sprzętu komputerowego itp.
Sposobami naliczania i księgowania amortyzacji będziemy zajmować się w dalszych częściach naszego kursu księgowości. Tu wytłumaczymy zasadę naliczania amortyzacji na uproszczonym przykładzie:
Przykład:
Załóżmy, że przedsiębiorstwo kupiło maszynę produkcyjną za 10.000 PLN, którą będzie wykorzystywać w produkcji przez najbliższe 10 lat. Po tym czasie maszyna będzie tak zużyta, że nie będzie miała żadnej wartości.
Wydatek 10.000 nie jest natychmiastowo ujmowany w rachunku zysków i strat. Nie byłoby to zasadne, gdyż łamałoby zasadę współmierności kosztów i przychodów. Koszt zakupu maszyny będzie dotyczył wyrobów sprzedawanych przez najbliższe 10 lat. W związku z tym wartość maszyny zostanie wykazana nie w rachunku wyników, ale w bilansie. Następnie przez 10 lat, co roku 1/10 jej wartości będzie umieszczana w kosztach jako amortyzacja, a wartość pozostała w bilansie będzie zmniejszana o 1/10 wartości początkowej. W naszym przypadku więc przez 10 lat spółka będzie wykazywać koszt związany z amortyzacją maszyny w wysokości 1000 PLN i będzie zmniejszać wartość wykazaną w bilansie również o 1000 PLN.
Zużycie materiałów i energii
W tej pozycji wykazane są koszty poniesione z tytułu zakupu materiałów produkcyjnych, używanych bezpośrednio w procesie wytwarzania produktów lub usług sprzedawanych przez spółkę, oraz koszty energii zużytej przy produkcji.
Usługi obce
Usługi obce są to wszystkie usługi zakupione przez spółkę w ciągu okresu obrachunkowego od podmiotów zewnętrznych. Będą to między innymi:
- usługi najmu (dzierżawy) obiektów,
- usługi remontowe,
- usługi pocztowe, telefoniczne, telegraficzne, faksowe,
- usługi bankowe - np. opłaty za prowadzenie kont. Nie zalicza się tu kosztów odsetek od kredytów i pożyczek, które wykazywane są jako koszty finansowe.
- usługi transportowe, np. opłaty za przewóz ładunków różnymi środkami transportu, opłaty za spedycję, załadunek, rozładunek i śladowanie, opłaty za wynajęcie środka transportu,
- usługi konsultacyjne np. koszty konsultantów zewnętrznych, koszty badania sprawozdań finansowych,
- usługi serwisowe.
Podatki i opłaty
Tu wykazuje się wszystkie podatki i opłaty poza podatkiem dochodowym. Będą to między innymi:
- podatek akcyzowy,
- podatek od nieruchomości,
- podatki i opłaty lokalne,
- cło,
- VAT naliczony nie podlegający odliczeniu,
- VAT należny od towarów i usług przekazanych na cele reprezentacji reklamy,
- opłaty na PFRON,
- opłaty koncesyjne.
Wynagrodzenia
Do wynagrodzeń zaliczają się wszelkiego rodzaju kwoty wypłacane na rzecz pracowników gotówką bądź świadczone w naturze. Charakter świadczenia pracy jest tu nieistotny. Będą to więc wynagrodzenia z tytułu umowy o pracę, umowy zlecenia i inne.
Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia
Tu przedstawia się koszty ponoszone przez pracodawcę, związane z obowiązkowym ubezpieczeniem pracowników oraz inne świadczenia na rzecz pracowników, nie uwzględnione jako wynagrodzenia.
Pozostałe koszty rodzajowe
Tu zalicza się wszystkie koszty, które nie są zaliczone do żadnej z powyższych grup, a które nie są pozostałymi kosztami operacyjnymi, kosztami finansowymi, ani stratami losowymi. Będą to między innymi:
- Koszty podróży służbowych,
- Koszty reprezentacji i reklamy,
- Składki na ubezpieczenie mienia.
Wartość sprzedanych towarów i materiałów
Stanowi je cena zakupu towarów i materiałów przeznaczonych do sprzedaży w stanie nieprzetworzonym. Koszty te odpowiadają przychodom ze sprzedaży towarów i materiałów.
Zysk (strata) ze sprzedaży
Po uwzględnieniu wymienionych powyżej przychodów i kosztów, uzyskujemy pozycję „Zysk (strata) na sprzedaży”. Dalsza część rachunku zysków i strat w wariancie porównawczym konstruowana jest identycznie jak w wariancie kalkulacyjnym i została opisana przy okazji przedstawiania pozycji w wariancie kalkulacyjnym.