Zarządzanie zasobami ludzkimi jest to bardzo szeroki termin, określający ogół działań związanych z utrzymaniem odpowiedniej kadry pracowniczej posiadającej właściwą wiedzę oraz odpowiednim jej motywowaniem tak, aby swoją pracą przyczyniała się ona do realizacji celów organizacji.
Pod tą ogólną definicją z reguły rozpoznaje się następującą grupę działań:
- Planowanie zatrudnienia - Planowanie zatrudnienia ma na celu zapewnienie przedsiębiorstwu dostępu do odpowiedniej ilości pracowników o wymaganym doświadczeniu, umiejętnościach oraz predyspozycjach.
- Rekrutacja - Proces pozyskiwania pracowników, w którym wyróżnić można etap zachęcania do aplikacji oraz etap selekcji aplikantów.
- Orientacja - Działania mające na celu zapewnienie nowym pracownikom możliwości szybkiego i bezpiecznego rozpoczęcia pracy i osiągnięcia pełni swojego potencjału.
- Ocena i rozwój - Ogół działań rozwijających umiejętności, wiedzę bądź doświadczenia pracowników, mający na celu polepszenie wyników ich pracy. Zalicza się tu zarówno oceny okresowe, ustalanie planów rozwoju, awanse, jak i szkolenia i inne działania mające na celu doskonalenie pracowników.
- Administracja i płace - Naliczanie i wypłata wynagrodzeń i innych świadczeń, ewidencja urlopów, dni chorobowych itp.
- Motywacja - Zarządzanie zasobami ludzkimi ma na celu między innymi utrzymanie kadry pracowniczej w stanie odpowiedniej motywacji do pracy. Motywacja przeplata się z innymi opisanymi powyżej działaniami, takimi jak rozwój czy płace. Dodatkowo zalicza się tu tworzenie i krzewienie odpowiedniej kultury organizacyjnej oraz propagowanie wartości wyznawanych przez organizację.
- Zwolnienia - Ogół czynności związanych ze zwalnianiem pracowników lub administracją dotyczącą pracowników odchodzących. Zalicza się tu również zwolnienia grupowe.
- Inne - Rozwój dziedziny zarządzania zasobami ludzkimi powoduje, że powstają dodatkowe działania podejmowane przez przedsiębiorstwa w celu zapewnienia dostępu do właściwej puli talentów. Koronnym przykładem jest tu utrzymywanie kontaktów z byłymi pracownikami - tzw. programy alumni.
Wiele z powyższych procesów realizowanych jest w przedsiębiorstwie przez dział zarządzania zasobami ludzkimi, nazywany często działem kadr lub działem HR (od angielskiego: Human Resources), część jednak delegowana jest do menadżerów, lub innych departamentów.
Znaczenie zarządzania zasobami ludzkimi i kierunki rozwoju
Ze względu na wzrost znaczenia wiedzy i doświadczenia w zarządzaniu przedsiębiorstwem, wzrasta też znaczenie zarządzania zasobami ludzkimi w ujęciu strategicznym. Organizacja, aby móc osiągać cele strategiczne, musi aktywnie dbać o zapewnienie sobie dostępu do odpowiedniej puli talentów, które umożliwią rozwój w wybranych przez siebie kierunkach.
W dzisiejszych czasach uwaga przykładana do zarządzania zasobami ludzkimi coraz bardziej przenosi się z działań administracyjnych na działania „miękkie". Wynika to z faktu, iż pracownicy stają się dla organizacji coraz bardziej wartościowym zasobem. Ich wiedza jest coraz bardziej unikalna i coraz trudniej jest ich zastępować. Dodatkowo, często organizacja wkłada wiele wysiłku w szkolenie i rozwój pracowników, aby byli oni w stanie wykonywać powierzone im zadania. Utrata takich pracowników wiąże się z dużym kosztem wykształcenia ich zastępców. Wychodząc naprzeciw tym zjawiskom, w zarządzanie zasobami ludzkimi wkomponowuje się coraz więcej elementów wywodzących się z nauk psychologicznych i socjologicznych, których celem jest stworzenie optymalnych warunków zarówno wyzwalających potencjał pracowników, jak i zapewniających realizację celów przedsiębiorstwa.